Bracia polscy

Bracia polscy
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Protestantyzm
   └ Unitarianizm
Ustrój kościelny

synodalny

Ośrodki braci polskich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów około 1573 (zobacz mapę w powiększeniu)
Grobowiec rodziny ariańskiej Orzechowskich w Krynicy
Faust Socyn
Szymon Budny
Zbór braci polskich w Cieszkowach
Zabytkowy zbór braci polskich z XVII wieku w Kolosach
Dom braci polskich w Rakowie
Strona tytułowa Rozmów Christianskich – zbiory Muzeum Regionalnego w Pińczowie

Bracia polscy (potocznie zwani również arianami, socynianami, antytrynitarzami) – unitariańska wspólnota religijna, która wyodrębniła się w latach 1562–1563 z polskiego Kościoła reformowanego, stanowiąca najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce, powstały dzięki niektórym teologom ewangelickim (np. Miguel Servet) oraz uchodźcom z południowej i zachodniej Europy (głównie włoscy unitarianie), prześladowanym przez katolicką inkwizycję.

W trakcie potopu szwedzkiego w 1658 roku uchwałą sejmu polskiego nakazano im w ciągu trzech lat zmienić wyznanie lub opuścić Rzeczpospolitą. Po upływie tego terminu, przynależność do zboru braci polskich miała być karana śmiercią[1]. W 1659 wymogi te zaostrzono, dopuszczona została zmiana wyznania wyłącznie na katolicyzm, czas do wyboru skrócono do 2 lat, czyli do lata 1660[2]. Po wygnaniu kontynuowali działalność przede wszystkim w Siedmiogrodzie, Niderlandach i Prusach Książęcych. Ich ostatnie wspólnoty za granicą zanikły w 1803 roku.

  1. Sekta Aryańska. W: Staraniem xx pijarów w Warszawie: Przedruk zbioru praw od roku 1732 do roku 1782. T. 4. Petersburg: Nakładem i Drukiem Jozafata Ohryzki, 1859, s. 238, f. 515, seria: Volumina Legum.
  2. Deklaracya konstytucyi o Aryanach, tamże, s. 272, f. 585. W 1661 nakazano wykrywanie ukrywających się, O Aryanach, abo Nowokrzczeńcach, tamże, s. 323, f. 691. Stefania Ochmann-Staniszewska, Sprawa ariańska na sejmach 1661–1662 r.

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search